मायाको क्यानभासमा

यो कथा कथोपन्यास 'क्यानभासमा कोरिएका कथाहरू'को एउटा श्रृङ्खला हो । कथाकार अनामिकाको अचानक कथाकार दिवाकर नेपालीसँग 'समयको क्यानभासमा' कथामा भेट भएपछि जन्मिएका कथाहरू हुन् यी । त्यसैले यस कथामा कथाकार दिवाकर नेपालीलाई सम्बोधन गरिएको छ । - लेखिका )

कथाकार दिवाकर नेपालीज्यू, तपाईँको कथा 'कल्पनाको क्यानभास'मा पढेँ । अद्भूत लाग्यो । तपाईँ कसरी अमूर्त कलालाई मूर्तता दिन सक्नुहुन्छ । प्रेमको अमूर्त कलाको उद्बोधलाई मैले मुरीमुरी धन्यवाद दिएँ । वास्तवमा प्रेम नै संसार हो, प्रेम नै इश्वर हो र प्रेम नै सत्य हो । प्रेम र समपर्णको त्यो सचित्र चित्रणलाई म कसरी व्याख्या गरूँ। मलाई खुसी लागेको छ । तपाईँले मजस्तो एउटा सामान्य नारीको समिप्यबाट यति सुन्दर रचना सिर्जना गर्नुसक्नुभयो । वास्तवमा तपाईँ महान हुनुहुँदो रहेछ । म पनि तपाईँको प्रतिभाबाट प्रभावित भएर आफूलाई यसैमा र्समपित गर्न खोजिरहेकी छु । तपाईँजस्तो कुनै पनि आफ्नो अनुभूतिलाई तुरुन्त कलामा उतार्न त म सक्दिनँ तर पनि पात्रको अुनभूतिलाई उनीहरूको भाषामा चाहि कोर्न सक्छु । भनौँ उनीहरूको भाषामा ब्यक्त गर्नसक्छु ।

तपाईँले कल्पना गर्नुभएको त्यो क्यानभासको अमूर्तकलामा मैले मेरा कथाहरूको बिम्ब पाएँ । त्यहाँ मैले मेरो अति प्रियवस्तुको प्रतिबिम्ब पाए । वास्तवमा त्यो अमूर्तकला प्रेमको एउटा अदभूत उद्बोधन हो । मैले भनि सकेँ म तपाईँ जस्तो अमूर्तकला सिर्जना गर्न त सक्दिनँ तर अहिले म मेरो मायाको क्यानभासमा दुइटा पात्रहरूको चित्र कोर्न गइरहेकी छु । कसरी उनीहरूको आकस्मिक मिलनले प्रेमको आकार लिएर विछोडमा परिवर्तन भयो भन्ने कथाको चित्रलाई मूर्तरूप दिन गइरहेछु । मेरो मायाको क्यानभासमा ती दुइ पात्रहरूको चित्र यसरी चलचित्र बन्छन् । अनि एक आपसमा भावनाहरू यसरी साटासाट गर्छन् -

प्रिय उपासक, म तिम्रै बाटो कुरेर बसिरहेकी छु । तिमीले छोडेर गएका तिम्रो बन्धकीरूपी प्रेमसँग म बाँचिरहेकी छु । मैले त्यसलाई मिल्काउन सकेकी छैन । तिमीले हामीबीच प्रेमको नौलो अनुभूति सिर्जना गरेर कतै हरायौ । मलाई थाहा छ तिमी अर्कै दुनियाँमा छौ त्यो संसारमा जहाँ साइबर युग छ । विज्ञानका सबै अत्याधुनिक चमत्कारहरू छन् । सायद तिमीले भुलि पनि सक्यौ होला - अठारौँ शताब्दीको दुनियाँमा बाँचेको प्रेमको अद्भूत अनुभूतिलाई । सायद तिमीलाई सम्झने फुर्सद पनि नहुन सक्छ । किनभने तिम्रो आत्मा नै विज्ञानका चमत्कारहरूमा साटिइसकेको छ । तिमी त निर्जीव रोबोटसरह मात्र काम गरिरहेका हुन सक्छौ । तर म तिम्रो प्रेमको वासना बोकेर हावामा, नदीमा, पहाडमा बाँचिरहेकी छु । तिम्रो प्रेम मैले नदीमा देखेकी छु । प्रत्येक पल तिम्रो मायाको सन्देश बोकेर- लाग्छ ती तिमीलाई खोज्न दौडिरहेका छन् । मैले तिम्रो प्रेम सूर्योदयको पहिलो किरणमा भेटेकी छु । ती किरणहरू तिम्रो उपस्थितिको दृश्य हेर्न भौतारिरहेको पाएकी छु । हावाहरू तिम्रो उपस्थितिको सुगन्ध खोज्न हिँडेको पाएकी छु ।

तर तिमी हरायौ - जसरी आकाशमा इन्द्रेणी आफ्नो अद्भूत सौर्न्दर्य छरेर क्षणभरमा नै अदृश्य बन्दछ । अनि आफ्नो सौर्न्दर्य र्छन फेरिफेरि पनि उदाउने गर्दछ । हो त्यसरी नै अहिले तिमीले एउटा प्रेमको सन्देश पठाएका रहेछौ । प्रिय उपासक, अहिले म त्यो सन्देश पढिरहेकी छु -

प्रिय मधुरिमा,

असीम स्नेह

दृश्यहरू बादलका टुक्रा भएर छरिदै, बटुलिँदै गर्दथे । हामी पनि बादलका टुक्रा भई उडिरहेका थियौँ । कतिखेर बादलहरू पहाडमा ठक्कर खाई हाम्रा कल्पनाहरूझैँ छतछुल्ल हुन्थे, हामीलाई थाहा हुदैन्थ्यो । प्रकृतिको मनोरमतामा तिम्रो उपस्थितिले थप सुगन्धको काम गरेको थियो । जीवनका कोलाजहरू हामी यतै कतै खोजिरहेका थियौँ । अनूभुति र विचारका आकृतिहरू भत्कदै बन्दै गर्दथे । हामी त्यसलाई जीवनको र्सार्थकतामा साट्ने प्रयास गरिरहेका थियौँ । प्रिय मधुरिमा, तिम्रो रूप र सौर्न्दर्यले एउटा नयाँ आयाम सिर्जना हुनसक्दथ्यो । त्यसमा डुबेको म स्वंयम्ं आफैलाई हराइरहेको पाएको थिएँ । प्रेमको एउटा नयाँ अनुमूति नयँ सिद्धान्त प्रतिपादन गर्न खोजिरहेका थियौँ हामीहरू ।

मलाई थाहा छ तिमीले वर्डर्स्वर्यको लुसी पढेकी छैनौ, देवकोटाको लुनी पढेकी छैनौ । तर म त बगिरहेको थिएँ- लुसी र लुनीमा । तिमी प्रकृतिमा रमाएकी सुन्दर फुल- तिम्रो सुगन्ध, तिम्रो सौर्न्दर्यमा पहिलो र्स्पर्श मैले गरेको छु । तिमी पहाडबाट बगेकी कञ्चन झरनाको पवित्रतालाई परावर्तित गरिाखेकी थियौ - मेरा आँखाहरूमा । तिमी र म हुनुको बीचमा झरनामा तिनै कञ्चन थोपाहरू साक्षी थिए ।

प्रिय मधुरिमा, तिमी र म बग्दै गयौं । झरनाको कञ्चन पानीमा हामी कहाँबाट कहाँ कुनआकृतिमा बग्यौं हामीलाई थाहा हुन सकेन । बग्नु नै हाम्रो नियति थियो । हामी फर्केर फेरि मुहानमा पुग्न सक्दैनथ्यौं । प्रिय मधुरिमा, न तिमी समयलाई बाध्न सक्थ्यौं, न म नै बाध्न सक्थे । समय बगिरहेको थियो । झरनाको पानी भएर मैले आफूभित्र तिमीलाई खोजे अनि तिमी भित्र आफूलाई । तिमीलाई गरेको प्रेमको परिभाषा खोजेँ । मैले बादलमा खोजेँ, झरनाको पानीमा खोजेँ, प्रकृति आफैले बनाएका सुन्दर पहाडहरूमा खोजेँ । प्रेमको नौलोनौलो परिभाषा यतैकतै पाएँ मैले । मैले र्स्पर्श गरे प्रेमको त्यो मीठो अनुभूतिलाई, मैले साक्षात्कार गरे प्रेमको त्यो सुन्दर आकृतिलाई, मैले आलिङगन गरे प्रेमको त्यो मूर्तिलाई र विराजित गरे हृदयमा कहिले अदृश्य नहुनेगरी ।

प्रिय मधुरिमा, तिमी सधै यस्तै प्रेमको प्रतिमूर्ति भएर बाँच्न सक्छौं - कतै तिम्रो सौर्न्दर्य शरदको चिसोले कठयाङ्ग्रिने त हैन अथवा कतै तिम्रो सौर्न्दर्यलाई ग्रीष्मको अविरल बषाले चुटेर रूपहीन पार्ने त होइन अथवा कतै बसन्तको हावाले उडाएर कतै पुर्याउने त होइन - प्रिय मधुरिमा, कतै तिमीप्रतिको मेरो प्रेम आकृतिविहीन, अस्तित्वविहीन भएर हराउने त होइन - किनभने जीवनका प्रत्येक वस्तु नाशवान छन् । कही यतैकतै हाम्रो प्रेम हराएर म भौतारिहरेको हुने त छैन - तिमी जीवन मात्र होइनौं, तिमी प्रकृति पनि हौ । प्रकृति कहिल्यै नाशवान हुन सक्दैन । अनुभूति कहिल्यै मर्न सक्दैन । कैयौँ प्राकृतिक दुःख खेपेर फुलेकी तिमी कहिल्यै र्झन सक्दिनौं ।

प्रिय मधुरिमा, त्यो दिनको दृश्य स्मरण गर्दै छु अहिले म । पर्यटकलाई स्वागत गर्न बसेकी तिमी सायद त्रि्रो हातको माला मेरो गलामा पहिरिन उत्सुक भइरहेका थिए होलान् । त्यसैले समय र परिस्थितिले तिमीले हजारौँ स्नेह र आस्थाका थुँगा मिलाएर उनेकी माला मेरो गलामा पहिरिन संयोग मिलेको थियो । सायद ती प्रत्येक थुँगाका सौर्न्दर्य मिलेर तिमी बनेकी थियौं । अलिकति प्रकृतिले आफ्नो सौर्न्दर्य तिम्रो रूपलाई अर्पित गरेको थियो क्यारे, अलिकति फुलहरूले अलिकति मेरा आँखाहरूले । तिमी शुक्लपक्षको चन्द्रमाझैं सौर्न्दर्यको मधुरो प्रकाश छरिरहेका थियौं । प्रकृतिको मनोरम गाउँ- तिम्रो रानीगाउँ । साँच्चै तिम्रो गाउँ सौर्न्दर्यकी खानी थिई । प्रत्येक सौर्न्दर्य पारखीकी मुटुकी रानी थिई । सायद सौर्न्दर्यपारखीलाई पनि मुस्किल पर्न सक्थ्यो - तिम्रो सौर्न्दर्य र तिम्रो गाउँको सौर्न्दर्यलाई तुलना गर्नेका लागि ।

र् पर्यटकहरूको स्वागतको भब्य तयारीमा जुटेको - तिम्रो गाउँ। आधुनिकताको नाममा एउटा एयरपोट र तारविनाको एउटा टेलिफोनबाहेक अरू कुनै कुरा भेट्न मुस्किल पर्दथ्यो । चारैतिर प्राकृतिक मुस्कानहरू छरिएका थिए । अनि व्यवहार र बोलीवचनमा निश्छलता, हार्दिकता र आत्मीयता थिए । कतै मिसावट थिएन । तर हामी सहरियाहरूमा विशुद्धता थिएन । हामी आफूआफू नै अविश्वास र अनास्थाका पुजारी थियौँ । हामीले हाम्रो व्यवहारको सिकार तिमीलाई बनाउन पुग्यौँ । हामीले त्यो दिन बेलुका तिमीमाथि आरोप र लाञ्छनाका बल्छी फ्याक्यौँ । तिमीलाई घाइते बनायौ“ । तिम्रो रूप र सौर्न्दर्यमा दोष र खोट मात्र देखायौं । राति कोठामा सुत्ने तरखर गर्दा कुनै एउटा साथीको केमरा र बहुमुल्य सामान भएको झोला हराउँदा हामीले त्यो दृष्कार्यको सम्पूर्ण जिम्मा तिमीमाथि थोपार्यौं । हामी सहरिया मानिस अमानवीय र अविश्वासी वातावरणमा हुर्केको मान्छे, तिम्रो पवित्र हृदयको मूल्याङ्कन नै गर्न सकेनौं । भोलिपल्ट तिमीले जब कतै बेवारिसे भइरहेको त्यो झोला सकुशल ल्याईदिएका थियौं तब तिमीप्रतिको मेरो विश्वास, आस्था र प्रेम चुलिएर सगरमाथा भएको थियो । हामी हिनताबोधले ग्रस्त भएका थियौँ । त्यसपछि मैले आफ्नो हृदयमा तिमीलाई राखेको थिएँ ।

प्रिय मधुरिमा, त्यसपछि रानीगाउँको प्रत्येक कुनाकुना हाम्रो प्रेमबाट परिचित हुन पुग्यो । म डोरिएको थिएँ तिमीसँगै, कहिले डाँडामा, कहिले सामुदायिक वनमा, कहिले झरनाहरूमा हामी रानीगाउँको प्रत्येक वस्तुसँग साटियौँ । कहिले मेरो शिर तिम्रो काखमा अलौकिक प्रेमानुभूतिको मीठो र्स्पर्शमा हुन्थ्यो भने कहिले तिम्रो शिर मेरो काखमा । दिनहरू घण्टामा बदलिन्थे , घण्टाहरू मिनेटमा बदलिन्थे र मिनेटहरू सेकेण्डमा । हामी पनि समयस“ग बदलियौं । हामी कहिले ठोसबाट तरल बन्यौं । कहिले तरलबाट ठोस बन्यौ.। कहिले वाफिएर हावा भएर अखण्ड ब्रहमाण्डमा विचलन गर्न पुग्यौं“ । फेरि तरल भएर ठोसमा परिवर्तन भयौँ । समय बलवान थियो । हाम्रो मिलन, हाम्रो ढुकढुकी र हाम्रो एकात्मकताभन्दा बलियो थियो । त्यसैले तिमीसँगको अलौकिक प्र्रेभानुभूतिको अविस्मरणीय भारी बोकेर म एक्लै र्फकनु परेको थियो । त्यो विछोडको पिडा सायद म शब्दमा वणर्न गर्न सक्दिनँ । सायद तिमी पनि क्षत विक्षत भएर टुक्रिएकी थियौं । त्यो पिडाले तिमीले आफ्नो खण्डित अर्न्तहृदयलाई मुस्किलले जोडेर मलाई विदा गरेकी थियौं ।

प्रिय मधुरिमा, अब म फेरि तिमीलाई उही रूप र सौर्न्दर्यमा फेरि कहिले, भेट्न सकुला - मलाई डर लाग्छ कतै तिम्रो मेरो मिलन अतीत बनेर हराउने त होइन - तर पहाड, बादल झरना साक्षी छन् - मैले तिमीलाई गरेको पवित्र र अमर प्रेमको कथा । सायद हाम्रो प्रेमको कथा प्रकृतिले सधैँ गाइरहनेछ ।

तिम्रो उपासक

प्रिय उपासक, तिमीले आफ्नो सन्देशमा धेरै कुरा लुकाएका रहेछौ नि † तिमी र म जङ्गलजङ्गल दौडदै गर्दा तिमीलाई सिस्नोले पोलेर कहालिएको कुरा त लेख्न नै बिर्सेछौ नि । फेरि हामी दुइ एकान्तमा हराउँदा कसैले थाहा पाउ“छ भनी र्सतर्क भएका कुरा र थाहा पाएँ कि भनी डराएको कुरा त भन्नै सकेनौ किन हो - हाम्रो मायासँगै फूल मात्र होइन काँडा र विषालु झारहरू पनि सँगै उम्रेका थिए । हामीले काँडा र बिषालु झार फाल्न धेरै मिहिनेत र युक्तिहरू प्रयोग गरेका थियौ। कतिपय ती युक्तिहरू सफल पनि भए र कतिपय असफल पनि भए । सफल हुँदा हामी हषिर्त हुन्थ्यौ र असफल हुँदा हामी चिन्तित । तर पनि हामी हाम्रो प्रेम विशुद्ध, कञ्चन र स्वच्छ हावामा फुलाउन सफल भएका थियौ“ । एकपल्ट तिमी मलाई भेट्न आउँदा खेतको कान्लाबाट पछारिएर तल पुगेको कुरा त खुलाएनछौ नि † किन हो बिर्सेछौ नि † त्यो बेला तिम्रो खुट्टा भाँचिएको भए के गर्ने भनेर म औधी डराएकी थिएँ। तर्रर् इश्वरको कृपाले तिमीलाई केही भएन । त्यो बेला तिमीले सबै कपडा भिजेर सुकाउनु परेको थियो । अनि तिमीले जङ्लका ठूलठूला रूखका पातहरूले आफ्ना गोप्य अङ्गहरू छोपेको कुरा लाजले होला खोल्न नै सकेनछौ नि † मैले त कुनै कुरा बिर्सेको छैन । सबै कुरालाई जीवन्त बनाएर हृदयमा साँचेर राखेकी छु ।

तिमीले मलाई त्यसबेला एउटा कविता पनि कोरेर कोशेलीको रूपमा छोडेका थियौ । उसबेला छोडेको कविता अहिले पनि मलाई कण्ठस्थ छ -

प्रिय मधुरिमा

तिम्रो माया फुल्नु थियो फुल्यो

तिम्रो माया खै कहाँ फुल्यो भनूँ -

तिम्रो माया फूलमा फुल्यो भनूँ भने

प्रत्येक रात अँध्यारोको डरले तडपनुपर्ने थिएन

तिम्रो माया माटोमा फुल्यो भनूँ भने

सुगन्ध र्छर्दै मुस्कुराउन कफर्यूको आदेश मान्नुपर्ने थिएन ।

तिम्रो माया बारुदमा फुल्यो भनूँ भने

तिम्रो मायाको आयु क्षणिक हो भन्न गाह्रो हुने थिएन ।

तिम्रो माया फुल्नु थियो ।

फुल्यो ।

त्यो स्वाभाविक थियो ।

तिम्रो माया पहाडमा फुल्यो क्यार †

त्यसैले तिम्रो मायाको सुगन्ध लिन हावाहरू बतासिइ रहेछन् ।

तिम्रो माया सागरमा फुल्यो क्यार †

त्यसैले नदीहरू बेजोडले भेट्न दौडिरहेछन् ।

तिम्रो माया सायद यतै कतै फुल्यो कि †

तिम्रो माया मेरो मनमा फुल्यो क्यारे †

त्यसैले मेरो मन तिम्रो मायाले भरिएको बेलुन भएर उडिरहेको छ ।

तिम्रो माया सायद मेरो तनमा फुल्यो क्यार †

त्यसैले मेरो तन तिम्रो मायाको बिद्युतीय तरङ्गले तरङ्िगत भइरहेको छ ।

त्रि्रो माया सायद मेरो भावनामा फुल्यो क्यार †

त्यसैले मेरो भावानाहरू अवरोधहरूका अविरल वषारलाई रोकेर

सप्तरङ्गी इन्द्रेणीझै हाँस्न सफल भइरहेछ ।

तिम्रो माया सायद मेरो चाहनामा फुल्यो क्यारे †

त्यसैले अवरोधका हजारौँ शिखर काटेर

गङ्गाझैँ अविरल बगिरहेछ ।

प्रिय उपासक, तिमी शिक्षित मानिस । तिमी एक्काइसौँ शताब्दीमा बाँचेको मानिस । तिमी जीवनको अनुभूतिलाई कलामा सिँगारेर बाँच्ने मानिस । तर म अठारौँ शताब्दीमा रुमलिएकी मसँग तिम्रो जस्तो अनुभूतिलाई कलामा उतार्ने खुबी छैन । म आफ्ना भावानाहरू प्रकृति मार्फ मात्र व्यक्त गर्न सक्छु ।

तिम्रो सन्देशले लाग्छ तिमी जसरी भएपनि हाम्रो प्रेमलाई जीवित राख्न अवश्य आउनेछौ । अहिले सम्म त्रि्रो मधुरिमा तिम्रो पर्खाइमा उही रूप, उही सौर्न्दर्य उही आत्माकाङ्क्षाका फूलले सजिएको माला बोकेर उभिइरहेकी छे , पर्खिबसेकी छे ।

प्रिय कथाकार दिवाकर नेपालीज्यू, मेरो मायाको क्यानभासका यी दुइ पात्रहरूको कथा पनि हाम्रो जस्तै मिलनपछि विछोडमा बदलिएको छ । हाम्रो मिलन त क्षणिक थियो । हाम्रो मिलनमा यति धेरै एकात्मकता, आत्मीयता र र्समर्पण थिएन । तर मेरो मायाको क्यानभासका यी दुइ पात्रहरूको प्रेम मीठो अनुभूतिमा डुबुल्की मार्दै उत्रर्दै गरेका छन् । त्यसैले यी दुइ पात्रको अवश्य भेट हुनुपर्दछ । यी दुइ पात्रलाई तपाईको अमूर्त कलाले कसरी व्याख्या गर्दछ म भन्न सक्दिनँ तर मेरी मधुरिमाले प्रेमको अदालतमा अवश्य न्याय पाउँनेछे भन्ने ठानेकी छु किनभने मधुरिमा उपासकविना सधैँ अधुरो र अपूरो रहन्छे ।

इटहरी ३मंसिर २०६४