सिर्जनशील हातहरूमा नयाँ विचार बोकेर अघि बढौँ

हाम्रो समाजमा धेरै परिवर्तन आइसकेको छ । सामन्तीसोचमा वर्षौ रुमलिएको हाम्रो संस्कारमा धेरै परिवर्तन आइसकेको छ । अहिले समाज अत्यन्त संवेदनशील अवस्थामा छ । हामीले आफ्ना पुराना रुढीवादी विचारधारालाई धोई पखाली गरी नयाँ र परिष्कृत विचारधारा आउने पुस्तालाई हस्तान्तरण गर्नै पर्दछ । हामी सबैजना मीठो भाषण गर्र्छौ । नयाँ नेपाल बनाऔँ भन्दै हिँड्छौ नयाँ नेपाल भनेको के हो - हामी सबै परिवर्तन चाहन्छौँ तर हामी नयाँ विचार बोकेर अघि र्सन डराउँछौँ । हाम्रो समाज यस्तो भइसक्यो कि हामी आफ्नो र आफ्नो परिवारको बारेमा मात्र चिन्ता गर्र्छौ । यदि समाजमा कोही त्यो भन्दा बेग्लै विचार राखेर विकासको कुरा गर्दै हिँड्छ भने त्यसलाई सबैजना बहुलाएको संज्ञा दिन्छौँ । हामी किन यसो गर्र्छौ - यहाँ निस्वार्थ भएर समाजसेवा र राष्ट्रसेवाको कुरा गर्यो भने विभिन्न शंका उपशंकाले हेरिन्छ । छिमेकीले एकबित्ता बाटो मिचेको छ भने अर्कोले दुई बित्ता बाटो मिच्नै पर्छ किनभने त्यो बाटो आफ्नो होइन सार्वजनिक हो । हाम्रो समाजको संस्कार यस्तो छ । यस्तो धमिलो वातावरणमा हामीले यो कार्यक्रम गर्दा यस्तै शंका उपशंकाका भुमरीले हामीलाई पनि छेकेको थियो । हामीले कालो बादल हटायौँ र हामीले निस्वार्थ सामाजिक सेवा हो भनी विश्वास दिलायौँ । यसरी समाजमा राम्रो काम गर्नेलाई धेरै शंका उपशंकाले हेरिन्छ । हामी सबै चाहन्छौँ , हाम्रो देश सिंगापुर , लण्डन बनोस् भनेर तर हामी नयाँ विचारधाराका संवाहक हुन चाहिँ चाहदैनौँ । आज देशको प्रत्येकक्षेत्र अस्तव्यस्त छ । विदेशी सहयोग नआई यहाँ कुनै कार्यक्रम हुन सक्दैन । समाजको प्रत्येक क्षेत्र सम्हालिनसक्नु गरी लथालिङ्ग छ । 

मेरो बालसाहित्यलेखन र बालअध्यापन पेशाले यस क्षेत्रमा पनि यति धेरै विकृति र विसंगति देखेको छु । त्यसलाई सुधार गर्न ठूलो क्रान्ति नै गर्नुपर्ने दे्खेको छु मैले । तर हामी कुरा गर्र्छौ कुरा गरेको भोलिपल्ट जस्ताको त्यस्तै आफ्नै संसारमा रमाउन पुग्दछौँ . त्यस्तै नारीवर्गमा ठूलो जनचेतनाको अभाव रहेको छ । यी कुरामा परिवर्तन गर्न समाजमा नयाँ विचारहरूको क्रान्ति हुनुपर्दछ । यस्तै नयाँ युग चेतना बोकेर हामी यो प्रतिष्ठानमार्फत र्सार्वजनिक भएका छौँ । हामी भन्छौ अब केही गरौँ सिर्जनशील हातहरूमा नयाँ विचार र धारणा बोकेर अघि बढौँ। समयलाई हामीले जित्नैपर्छ । हामी अघि बढनै पर्छ । कुनै पूर्वाग्रह वा अनुग्रह नराखी सबैको कार्यको निष्पक्ष मूल्याङ्कन गरौ । निस्पक्ष, निस्वार्थ र सकारात्मक हृदयले अरूको कार्यको विश्लेषण गरौँ । तब मात्र हाम्रो देश सिंगापुर वा लण्डन हुनसक्छ । 

वर्षौदेखि नारीप्रति हेरिने दृष्टिकोण र गरिने व्यवहारलाई फराकिलो र सम्मानयोग्य बनाऔँ । हामीभित्र रहेको सामन्तीसोच, रुढीवादी र संकुचित धाराणालाई नयाँ विचारधाराले धोई पखाली गरौँ भनिन्छ, 'जहाँ नारीको सम्मान हुन्छ , त्यहाँ इश्वरको बास हुन्छ' । यो भनाइ मात्र भनाइमा सीमित रहेको आभास हाम्रो समाजले दिइरहेको छ । आधा आकाश थामेर बसेकी नारीको आस्तित्व आज सङ्धर्षत छ । सतीप्रथादेखि जिउँदै जलाइँदै आएकी नारीको अवस्था आज पनि विभिन्न प्रथा र चलनले प्रताडित छ । विगतको दसवर्षे जनयुद्धमा, युवापिढी विदेशीनु पर्ने बाध्यताले नारीहरूलाई अझ पीडित र मार्मिक बनाएको छ । नारीभित्र अथाह शक्ति हुन्छ । जुन शक्तिको पहिचान भएर नै समाजमा नारीलाई देवीको रूपमा पुजिँदै आएको छ । तर नारीको शक्तिलाई मूर्तिमा मात्र सीमित राखेर पुज्नुभन्दा त्यस्ता शक्तिशाली नारीलाई समाजमा प्रतिकको रूपमा प्रतिबिम्बित गरेर सम्मानित गरेर समाजमा पदार्पण गराउने उददेश्य लिएर हामीले प्रतिष्ठानमार्फ नारीसम्मान कार्यक्रम राखेका छौ । नारीका प्रगतिका बाधक नारी नै हुन भन्ने यदाकदा उठ्ने गरेको विवादास्पद भनाइ निर्रथक बनाउन , भावी पुस्तालाई सुसस्कृत, र सुसभ्य संस्कार हस्तान्तरण गर्न यो अभियान थालेका छौ । विगतका दिनमा जुन दिनमा नारीहरूलाई घरबाट बाहिर निस्कन दिइदैनथ्यो । परपुरुषको मुख हेर्न दिइदैनथ्यो त्यो अवस्थामा पुरुषसँग काधमा काध मिलाएर आर्थिकोपार्जनमा भरमग्दुर सहयोग गरी समाजसेवामा यथेष्ट योगदान दिनुहुने कर्मठ नारीलाई हामीले यो उत्खनन् अग्रज नारी सम्मान कार्यक्रम प्रदान गर्दै छौ । यस सम्मानद्वारा सम्मानित व्यक्तित्वले आफ्नो जीवनलाई र्सार्थक ठानेर अगामी दिनहरूमा समाजसेवामा कटिवद्ध भई लाग्नुहुनेछ भन्ने हार्दिक शुभकामना पनि व्यक्त गर्दछु । साथै यस कार्यक्रमलाई सफल बनाउन प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष सहयोग गर्नुहुने सम्पूर्ण आदरणीय महानुभाव तथा साथीभाइ , दिदीबहिनीहरूमा हार्दिक धन्यवाद टक्रयाउन चाहन्छु ।

संयोजकको नाताले उत्खनन नारी साहित्यप्रतिष्ठानको मुखपत्रमा प्रकाशित २०६४ साल